هفتهی فیلم مستند که به همت انجمن مستندسازان سینمای ایران در تالار سیفالله داد خانه سینما برگزار میشد شامگاه گذشته (جمعه) پس از نمایش شش اثر برگزیده و منتخب دیگر به کار خود پایان داد.
سبز، سفید، سرخ (سیدمحمدرضا هاشمیان)، خلیج فارس (اُرُد عطارپور)، اتاق امن (آیدا پناهنده و ارسلان امیری)، خانه قمرخانم (آیدا پناهنده)، اصل کپی برابر اصل (حمیده رضوی) و پیر پسر (مهدی باقری) از جمله آثاری بود که در سه سانس مختلف بر پردهی تالار نمایش فیلم خانهی سینما به نمایش گذاشته شد و با استقبال پیشبینینشدهی علاقهمندان سینمای مستند مواجه شد. در میان این مستندها خلیج فارس برندهی جایزهی بهترین پژوهش از پانزدهمین جشن سینمای ایران و خانهی قمرخانم برندهی بهترین کارگردانی فیلم بلند مستند، شاخصترین آثار برگزیدهی جشن سینمای امسال به حساب میآمد.
در بخش نخست برنامههای دیروز، ابتدا فیلمهای سبز، سفید، سرخ (سیدمحمدرضا هاشمیان) و خلیج فارس (اُرُد عطارپور) به نمایش درآمد و سپس جلسهی گفتوگو با سازندگان این آثار برگزار شد. در ابتدای این نشست سیدمحمدرضا هاشمیان ضمن تشکر از انجمن مستندسازان سینمای ایران و نمایش آثار برگزیدهی جشن سینما در جریان هفتهی فیلم مستند گفت: "سال گذشته زمانی که در جریان تحقیق برای یکی از فیلمها به موزهی ایران باستان رفته بودم با یک پرچم قدیمی و متعلق به ایران مواجه شدم که متعلق به قبل از ظهور اسلام بود. مشاهدهی این پرچم و سپس تحقیقات اولیه دربارهی آن مرا به فکر ساخت یک فیلم مستند دربارهی تاریخچهی شکلگیری پرچم در ایران انداخت." هاشمیان گفت: "از آنجا که این موضوع از زوایای مختلفی برخوردار است ترجیح دادم من هم از زاویههای متفاوت آن را بررسی کنم و برداشت نهایی را به مخاطب واگذار کنم."
در بخش دیگری از این جلسه، اُرُد عطارپور، کارگردان مستند خلیج فارس با اشاره به نمایش موفقیتآمیز این فیلم از تلویزیون گفت: "ساخت فیلم دربارهی نام خلیج فارس همیشه یکی از دغدغههای من بود و میدانستم برای رسیدن به هدفم باید از مسیری دشوار و پر پیچ و خم عبور کنم. از ابتدا میدانستم این فیلم به تحقیقاتی گسترده نیاز دارد و به همین دلیل تولید آن بیست و شش ماه زمان برد."
وی افزود: "مدتها قبل، در میزگردی که از یکی از تلویزیونهای خارج از کشور پخش شده بود شاهد رویارویی یک دیپلمات ایرانی با یک دیپلمات عربتبار بودم. متوجه شدم متاسفانه دیپلمات ایرانی از پاسخ دادن به دلایل نامگذاری خلیج فارس عاجز است. این موضوع مرا به فکر انداخت تا دربارهی نام خلیج فارس فیلم بسازم؛ به گونهای که مجموعهای از استدلال دولتمردان ایرانی دربارهی نامگذاری آن، قابل بحث و بررسی باشد." عطارپور همچنین گفت: "دلایل کشورهای عربی دربارهی تغییر نام خلیج فارس به یک نام مجعول، آنقدر نازل و فاقد پشتوانه است که اگر در این فیلم به آنها اشاره میکردم خیلی سطحی و پیش پاافتاده به نظر میرسید."
بخش دوم از آخرین روز هفتهی فیلم مستند به نمایش مستندهای اتاق امن (آیدا پناهنده و ارسلان امیری) و خانه قمرخانم (آیدا پناهنده) اختصاص داشت اما به دلیل غیبت و عدم حضور سازندگان این آثار، نشست پرسش و پاسخ این دو فیلم برگزار نشد. نمایش مستندهای اصل کپی برابر اصل (حمیده رضوی)، پیر پسر (مهدی باقری) و همچنین برگزاری نشست با حضور سازندگان این دو اثر، پایانبخش برنامههای هفتهی فیلم مستند ۲۴ بود.
در نشست گفتوگو با فیلمسازان که با حضور حمیده رضوی و مهدی باقری برگزار شد کتایون شهابی، تهیهکنندهی فیلم پیر پسر نیز به عنوان مهمان جلسه حضور داشت.
در ابتدای این بخش، حمیده رضوی در پاسخ به پرسشی مبنی بر دلیل انتخاب وی برای ساخت فیلمی از پشت صحنهی کپی برابر اصل گفت: "شاید بهتر باشد این سوال را از کیارستمی بپرسید! اما از آنجا که هنگام تولید این فیلم در ایتالیا و در کنار گروه سازندهی آن حضور داشتم دلم میخواست این تجربه را با علاقهمندان سینمای کیارستمی در میان بگذارم."
رضوی افزود: "سینمای عباس کیارستمی سینمایی است که دوربین در آن Eye Level یا همسطح با چشم آدمها قرار میگیرد. تصمیم داشتم به گونهای این موضوع جالب را در فیلم بگنجانم. زمانی که کیارستمی از من خواست تا هنگام مصاحبه، دوربین ضبط حوادث پشت صحنه را همسطح چشمهایش قرار بدهم احساس کردم این بهترین موقعیت برای تشریح این ویژگی است."
در بخش دیگری از این جلسه، مهدی باقری که در مستند پیر پسر به تشریح دیدگاههای خود دربارهی زندگی خانوادگی پرداخته گفت: "مستندهای خود بیانگر سالهاست در دنیا تولید میشود اما تولید اینگونه فیلمها در ایران سابقه چندانی ندارد. بنابراین در آینده و پس از تولید مستندهای خود بیانگر و مشابه این فیلم، به جمعبندی و تحلیل بهتری در اینباره میتوان رسید." وی با اشاره به جنبههای مختلف اخلاقگرایی در سینمای مستند گفت: "من در این فیلم، نقش منفی ماجرا را برعهده گرفتم تا بهتر بتوانم واکنش مخاطبان را دریابم. و از این زاویه، ارتباطی که آنها با این فیلم برقرار کردهاند فراتر از انتظار من است."
کتایون شهابی، تهیهکنندهی فیلم پیر پسر نیز در بخش دیگری از این نشست با تاکید بر دشواریهای ساخت این مستند گفت: "مهدی باقری در هنگام ساخت این فیلم، دوران بسیار سخت و دشواری را سپری کرد. زمانی که فیلم، مرحلهی تدوین را پشت سر میگذاشت تماشای مجدد برخی صحنهها برای او بسیار دشوار و تکاندهنده بود. شاید اگر اصرار من و سایر همکاران نبود تولید این فیلم با مشکلات پیشبینی نشدهای مواجه میشد." گفتنی است استقبال علاقهمندان سینمای مستند از برنامهی نمایشهای آخرین روز از هفتهی فیلم مستند و همچنین نشست پرسش و پاسخ با سازندگان آثار به گونهای بود که بسیاری از تماشاگران به صورت ایستاده، نمایش فیلم و جلسات گفتوگو را دنبال کردند.
هفتهی فیلم مستند از اول تا چهارم آذرماه برگزار شد و طی این مدت، بیست و چهار اثر برگزیده از تولیدات سینمای مستند امروز ایران به نمایش درآمد.