در ادامه سلسله نشستهای «جامعه و مستند» در اندیشکده رخداد تازه که با همکاری رای بُن مستند برگزار میشود، یکشنبه هفدهم آبان ماه، اختصاص به نمایش مستند این پیکان ساخته شاهین امین و سهراب دریابندری داشت. این مستند که برای اولین بار به صورت عمومی نمایش داده میشد به اتومبیل پیکان، تاریخچه و شرایط ورود آن به ایران و اثرات اجتماعی و اقتصادی که ورود این وسیله نقیله به ایران با خود به همراه آورد میپردازد. این پیکان تاریخچه چگونگیِ پیدایش آن در انگلستان و مسیر حرکت پیکان از زمان انقلاب سفید تا بعد از انقلاب و جنگ تحمیلی و سپس ماجرای توقف تولید آن است که از زبان جامعهشناسان، هنرمندان، رانندههای تاکسی، مکانیکها و اوراقچیها بیان میشود. در این مستند، پیکان هم بهعنوان ابژهای که تجربههای مردم در ارتباط با آن دارای تنوع زیادی است هم بهعنوان سوژهای که تاثیرات زیادی بر ذهن مصرفکنندگان داشته، توجه شده است. درحالیکه بعضی از افراد در فیلم آن را «سالار» مینامیدند و برایشان پیکان در حکم عضوی از خانواده بود، بعضی دیگر آن را وسیلهای بهدردنخور و حتی «آشغال» مینامیدند. فیلم همچنین تا حدی به سیاستهای دولت و تاثیر تبلیغاتیِ افراد صاحبمنصبی مثل هویدا در فراگیر شدن استفاده از پیکان در قبل از انقلاب میپردازد.
بعد از نمایش فیلم ابتدا سازندگان این مستند به توضیح نحوه شکلگیری ایده و فرایند ساخت آن پرداختند و به خالی بودن جای چنین مستندی در سینمایمان بهعنوان یکی از انگیزههای ساخت این پیکان اشاره کردند. در ادامه بعضی از حضار به اطلاعات تازه و دست اول فیلم درباره پیکان اشاره کردند و بعضی دیگر تلاش کردند جاهای خالی را نشان دهند که فیلم با پرداختم به آنها میتوانست پُربارتر شود. در این نشست بحثهایی درباره رابطه ایدئولوژیهای غالب و تنوع تولید پیکان در قبل از انقلاب و همسان شدن مدلهای آن در بعد از انقلاب در گرفت و پرسش محوری حول این موضوع مطرح شد که آیا مردم مصرفکنندگانی چشم و گوش بستهاند یا به شیوههایی مقاومت نیز میکنند؟ در همین ارتباط گروهی از حاضران تصویر ارائه شده از مردم در فیلم را تصویری منفعلانه دانستند و گروهی دیگر سعی کردند نشانههای مقاومت را در دخل و تصرفات مردم در خودروهایشام بیابند. گروهی از مخاطبان هم به عدم حضور طبقه کارگر، بهعنوان قشری که اتومبیل پیکان برای آنها ساخته شده بود اشاره کردند و به بحث و تبادل نظر با سازندگان پرداختند. این نشست حوالی ساعت نه و نیم شب به پایان رسید.