" گری ریتسو"، با همکاری تدوینگر صدا " اسکات گیتو"، عشق پرشور خود به پروژه و ذره ذره تجربه ای را که در جریان کار روی پنجاه فیلم داستانی اندوخته بود، در طراحی صدای مستند مایکل مور به کار گرفت.
گری ریتسو ناظر تدوین صدا (supervising) و مسئول میکس (re-recording mixer) فیلم مستند مشهور "مایکل مور" بود. این تجربه، در عین حال که برایش هیجان انگیز و ارضا کننده بود، در هر مرحله ای توانایی ها و مهارت های او را در آزمونی سخت به چالش می خواند. ضرب الاجل های فشرده، فرمت های گوناگون صدا، منابع گوناگون صدا با کیفیت های مختلف و نیاز به واکنش سریع نسبت به تغییرات در آخرین دقایق، کار روی مستند فارنهایت11/9 را به تجربه ای متفاوت نسبت به کارهای دیگری که تا آن زمان کرده بود تبدیل کرد. به قول خودش:" روشی که در فارنهایت11/9 داشتیم منحصر به فرد بود. معمولا یک فیلم را به پنج، شش، یا حتی هفت حلقه تقسیم می کنند. در این جا اما نخستین چیزی که ما از بخش تصویر دریافت کردیم، تکه های کوچکی از فیلم بودند. ما چندین هفته در اسکای واکر ساند [بخش تدوین صدای شرکت لوکاس دیجیتال] در اتاق تدوین روی فیلم کار می کردیم. چیزی حدود دو هفته گذشته بود که بساطمان را جمع کردیم و به نیویورک رفتیم."
گیتو و ریتسو ده هفته در نیویورک کار کردند و به کمک مایکل مور کار به سرانجام رساندند. یک pro Tools 5.1 در اتاق تدوین تصویر دایر کردند، که برایش این امکان را فراهم می کرد که به راحتی با تدوینگران تصویر کار کنند. ریتسو می گوید:" این بهترین شکل مستندسازی است. کارگردانی دارید که کار با بخش های صدا و تصویر را همزمان پیش می برد."
او ادامه می دهد:" همه چیز خیلی تند اتفاق می افتاد. این طوری بود که تا مایکل مور به سراغ تدوین سکانس بعدی می رفت، ما روی سکانسی که بسته بود کار می کردیم. تکنولوژی کمک بزرگی بود برای اینکه بتوانیم با تغییرات انبوه و محدودیت های ناشی از یک تیم صدای دو نفره کنار بیاییم." ریتسو توضیح می دهد:" تکنولوژی کمک می کند ما بتوانیم از نظر صدا آن طور که می خواهیم در فیلم مشارکت داشته باشیم و در عین حال به فیلمساز اجازه می دهد آن طور که دلش می خواهد خود را بیان کند." با استفاده از توانایی های"پرو تولز" در زمینه ی conforming و نرم افزاری به نام EdiTrace که این کار را به طور خودکار انجام می داد، آنها به راحتی می توانستند از عهده ی تغییراتی که مور مرتب در فیلم می داد بربیایند. به قول ریتسو:" ما از ادی تریس برای انجام کارهای محاسباتی مان استفاده می کردیم. این نرم افزار کاری را که در جلسه ی قبل کرده بودیم همان طور تعدیل می کرد که تدوینگران تصویر کار جلسه قبلشان را اصلاح کرده بودند. این طوری ما دست کم از قافله عقب نمی ماندیم."
یکی دیگر از عوامل موفقیت بخش صدا کوشش های خستگی ناپذیر کارل دیل بود که سمت آرشیویست ارشد را داشت. کار او این بود که به قدر کافی مواد آرشیوی برای مور فراهم کند تا او به راحتی بتواند هر چه را می خواهد در فیلم بگنجاند. ریتسو می گوید:" همراه فیلم های آرشیوی، صدای آرشیوی می آید. اگر یک تکه فیلم خبری آرشیوی، صدای واقعا بدی داشت، ما سراغ کارل می رفتیم و از او می خواستیم منابع بهتری پیدا کند." ریتسو به خاطر می آورد که هر چند در بیشتر موارد دیل مشکل را حل می کرد، گاهی هم پیش می آمد که منبع بهتری پیدا نمی شد و آنها ناچار دست به کار می شدند و اقداماتی را که لازم بود برای بهبود کیفیت آن تکه صوتی انجام می دادند.
در ساخت فارنهایت 11/9 هر صدایی از چند مرحله عبور می کرد. به گفته ی ریتسو:" مرحله ی اول بازیابی یا اصلاح صدا بود. در این مرحله ما سعی می کردیم صدا را تا آنجا که ممکن بود قابل شنیدن بکنیم، تا حد ممکن از شر نویز خلاص شویم، بدون اینکه یکدستی باند صدا آسیبی ببیند. در مرحله ی بعد آن را با تصویر سینک و تلطیف می کردیم. آخرین مرحله ی این مسیر میکس بود، جایی که ما EQ، فشرده سازی و بالانس هر یک از باندهای صدا را در برابر باندهای دیگر انجا می دادیم. از برکت نرم افزار ادی تریس، ما یک بار صدا را تمیز می کردیم، بعد به کمک پرو تولز، تغییرات اعمال شده به طور منظم با تغییرات تصویر از نو سینک می شد. وظیفه ی دشواری که باید با آن دست و پنجه نرم می کردیم این بود: باید در یک نوبت کار را درست انجام می دادیم و می فرستادیم برای میکس نهایی."
یکی از سکانس های این مستند که تدوین صدای آن برای ریتسو بسیار مهم بود، سکانس مونتاژ خود واقعه ی 11 سپتامبر بود که یکی از تکان دهنده ترین فصل های فیلم هم هست. چون آمریکایی ها صدها بار تصاویر سقوط برج های دوقلو را دیده بودند، از نظر بیان سینمایی تصمیم گرفته شده بود، در این بخش کار اصلی به عهده ی صدا باشد. ریتسو موضوع را این طور توضیح می دهد:" ما می خواستیم با یکی دو ثانیه سکوت شروع کنیم، یکی دو ثانیه فقط آمبیانس صدای شهر: آخرین صداها پیش از اینکه دنیای ما تغییر کند. بعد همه ی آن آشوب و درهم ریختگی را دارید. یک جور هراس همگانی را. بعضی ها فریاد می زنند، بعضی ها گریه می کنند. تکه کوچکی صدای رادیو. هر صدایی که شما می شنوید از صداهایی انتخاب شده که در روز واقعه ضبط شده اند. از هیچ صدای آرشیوی استفاده نشده است. زورآزمایی ما این بود که تا حد امکان آن را قوی دربیاوریم. آن را همان اندازه که واقعا بود عصبی بسازیم، بدون اینکه ماجرا بیش از اندازه احساس برانگیز و جنجالی نمایش دهیم. در یک کلام، آن را واقعی دربیاوریم."
گری ریتسو بعد از فارنهایت 11/9، وقتی فیلم داشت رکورد گیشه ی فیلم های مستند را می شکست، روی مراحل پس از تولید فیلم باورنکردنی ها به کارگردانی براد بیر کار می کرد.

این گفت و گو ابتدا در کتاب سکوت در بلندگوها ( مجموعه مقالاتی درباره صدای فیلم، ترجمه ی روبرت صافاریان) منتشر شده است.

در همین زمینه:
سایت مایکل مور
فارنهایت 11/9 در ویکی پدیا